5ο Πανθεσσαλικό Φαρμακευτικό Συνέδριο: «Το φαρμακείο σήμερα: ευκαιρίες και προκλήσεις»

Οι ευκαιρίες και οι προκλήσεις για το ελληνικό φαρμακείο σήμερα, καθώς και ο ρόλος του φαρμακοποιού στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, βρέθηκαν στο επίκεντρο του 5ου Πανθεσσαλικού Φαρμακευτικού Συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε Αγριά Βόλου, στις 16 και 17 Νοεμβρίου 2019. Το συνέδριο διοργάνωσαν οι Φαρμακευτικοί Σύλλογοι Θεσσαλίας με ευθύνη του Φαρμακευτικού Συλλόγου Μαγνησίας και υπό την αιγίδα του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου.

Στην πλούσια και επίκαιρη θεματολογία, αλλά και στη συμμετοχή 442 συνέδρων από την Περιφέρεια της Θεσσαλίας, αλλά και κάθε γωνιά της Ελλάδας, οφείλεται η μεγάλη επιτυχία του συνεδρίου.

Τους παραβρισκόμενους στο συνέδριο καλωσόρισε ο πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Μαγνησίας κ. Κώστας Ματσιόλης, ενώ τις εργασίες χαιρέτισαν ο εκπρόσωπος του Σεβασμιώτατου Μητροπολίτη Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνάτιου, ο βουλευτής Μαγνησίας της Νέας Δημοκρατίας, κ. Κώστας Μαραβέγιας, ο δήμαρχος Βόλου κ. Αχιλλέας Μπέος, το μέλος του Δ.Σ. του Ιατρικού Συλλόγου Μαγνησίας κ. Πρόδρομος Χριστοφορίδης, η ταμίας του Οδοντιατρικού Συλλόγου Μαγνησίας κυρία Ελένη Πουλτσίδη, το μέλος του Δ.Σ. του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου κ. Γιάννης Τσικανδηλάκης και οι πρόεδροι των συνδιοργανωτών φαρμακευτικών συλλόγων Καρδίτσας, Λάρισας και Τρικάλων, κ.κ. Κώστας Σωτηρόπουλος, Θάνος Κουτσούκης και Νικόλαος Μάνος αντίστοιχα. Χαιρετισμό απέστειλαν οι βουλευτές Μαγνησίας κ.κ.: Ζέτα Μακρή, Κατερίνα Παπανάτσιου και Αλέξανδρος Μεϊκόπουλος.

Την εναρκτήρια ομιλία στο συνέδριο, με θέμα «Βότανα Πηλίου: τα δώρα του θεού», έκανε η κυρία Σοφία Κανταράκη, φιλόλογος-συγγραφέας, υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων ΔΔΕ Μαγνησίας, η οποία, αφού παρουσίασε αναλυτικά τις ιδιότητες των βοτάνων του Πηλίου, έκλεισε με χρήσιμες συμβουλές, όπως:

• Δεν συλλέγουμε μεγαλύτερες ποσότητες βοτάνων απ’ ό,τι χρειαζόμαστε.
• Μαζεύουμε τα φύλλα πριν ανθίσει το φυτό, ενώ σπόρους και βλαστούς μετά την ανθοφορία, στο στάδιο της πλήρους ωρίμανσης.
• Τα αρωματικά φυτά τα μαζεύουμε νωρίς το πρωί εφόσον δεν υπάρχει υγρασία.
• Δεν ξεριζώνουμε τα βότανα. Κόβουμε προσεκτικά το μέρος του φυτού που θέλουμε με κοφτερό εργαλείο έτσι ώστε του χρόνου να ξαναβλαστήσει.
• Αν θέλουμε τις ρίζες του βοτάνου τις συλλέγουμε το φθινόπωρο και το χειμώνα τότε που το φυτό έχει σταματήσει την παραγωγή φύλλων και λουλουδιών, όταν δηλαδή έχει τελειώσει ο κύκλος του φυτού

Αναλυτικότερα, σε ό,τι αφορά στα θέματα που παρουσιάστηκαν:

• Το φαρμακείο σήμερα: ευκαιρίες και προκλήσεις

Τα θέματα που αφορούν στην καθημερινότητα του φαρμακείου και στις νέες ανάγκες που δημιουργούνται από το σύγχρονο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον, ανέπτυξαν κατά τη διάρκεια των τοποθετήσεών τους οι κ.κ. Κώστας Ματσιόλης, πρόεδρος Φ.Σ. Μαγνησίας, Κώστας Σωτηρόπουλος, πρόεδρος Φ.Σ. Καρδίτσας, Θάνος Κουτσούκης, πρόεδρος Φ.Σ. Λάρισας, και Νικόλαος Μάνος, πρόεδρος Φ.Σ. Τρικάλων.

Όλοι επισήμαναν ότι ο φαρμακοποιός είναι ο επιστήμονας της διπλανής πόρτας, ο οποίος προσφέρει τις γνώσεις του και τη βοήθειά του καθημερινά στους συνανθρώπους του. Η εύκολη πρόσβαση στο ελληνικό φαρμακείο και η σχέση εμπιστοσύνης που έχει χτιστεί με τους πολίτες, καθιστά τον φαρμακοποιό απαραίτητο κρίκο στην παροχή Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Διατυπώθηκαν, μάλιστα, προτάσεις για τα καίρια ζητήματα του κλάδου όπως το ιδιοκτησιακό, που έθεσαν υψηλά στην ατζέντα του συνεδρίου όλοι οι πρόεδροι, το ωράριο, τα κίνητρα για συνενώσεις, τα ΜΗΣΥΦΑ, το πληθυσμιακό, τα Φάρμακα Υψηλού Κόστους και η Διά Βίου Εκπαίδευση.

Επισήμαναν δε την ανάγκη για ενίσχυση της προσπάθειας του ΠΦΣ για συνενώσεις φαρμακείων, προκειμένου να υπάρχει ακόμη μεγαλύτερη δυνατότητα για τον Έλληνα φαρμακοποιό να προβάλει τον κοινωνικό ρόλο του, αλλά και να διασφαλίσει τη βιωσιμότητα του φαρμακείου του.

«Το φαρμακείο αποτελεί αναπόσπαστο κρίκο του συστήματος υγείας. Οι νέες τεχνολογικές συνθήκες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης θα αλλάξουν πολλά επαγγέλματα και δεν μπορεί να πούμε ότι το δικό μας θα μείνει άθικτο. Η πραγματικότητα είναι ότι το χάσμα μεταξύ των «μικρών» και των «μεγάλων» φαρμακείων μεγαλώνει μέρα με την ημέρα και όλες οι μεγάλες ιδέες που ακούγονται κατά καιρούς το μόνο που θα επιτύχουν είναι να λειτουργήσουν ως καταλύτες που θα επιταχύνουν αυτή τη διαδικασία. Το ελληνικό φαρμακείο έχει να αντιπαλέψει και τη δυσμενέστατη ελληνική οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα, η οποία μετά από σχεδόν δέκα χρόνια μνημονίων έχει γονατίσει όλες τις επιχειρήσεις, αλλά και ειδικότερα τα φαρμακεία, σε επίπεδα πολύ κάτω από τα όρια που μπορούσαν να αντέξουν» τόνισε ο πρόεδρος του Φ.Σ. Μαγνησίας, κ. Κώστας Ματσιόλης.

• Κεντρική εισήγηση του προέδρου του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου

Στα τρέχοντα θέματα του κλάδου αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ο πρόεδρος του ΠΦΣ κ. Απόστολος Βαλτάς. Ιδιαίτερη βαρύτητα έδωσε στο θέμα της Διά Βίου Εκπαίδευσης των φαρμακοποιών που επιτελείται μέσα από τις πρωτοβουλίες και δράσεις του ΙΔΕΕΑΦ με τον ΠΦΣ, στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος 2019-2020. Αναφέρθηκε στο εκτενές εκπαιδευτικό πρόγραμμα με κεντρικό θέμα «Εργαστήριο Φαρμακείου», το οποίο εστιάζει στην υποδειγματική Παρασκευή Γαληνικών Σκευασμάτων και πραγματοποιείται ανά περιφέρεια σε όλη την Ελλάδα, ενώ ανακοίνωσε και τον νέο κύκλο σεμιναρίων για τη σωστή χρήση των αναπνευστικών συσκευών. Έκανε λόγο για το πρόγραμμα πρώτων βοηθειών από το φαρμακείο που γίνεται σε συνεργασία με τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό και παρουσίασε το πρόγραμμα πιστοποίησης των φαρμακοποιών για τους εμβολιασμούς ενηλίκων και τη χορήγηση αντιτετανικού ορού. Τέλος, αναφέρθηκε στην καμπάνια που έχει κάνει ο ΠΦΣ, καλώντας τους πολίτες να εμβολιαστούν για τον ιό της γρίπης.

• Το καθεστώς των Ελληνικών Φαρμακείων σήμερα

Ο κ. Πάνος Καπώνης, δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω & ΣτΕ, νομικός σύμβουλος ΟΣΦΕ, αναφέρθηκε στο καθεστώς των ελληνικών φαρμακείων μετά την κρίση, από το 2010 έως το 2019, και το νομοθετικό χάος που έχει επικρατήσει σε ό,τι αφορά τη χορήγηση άδειας ιδρύσεως φαρμακείου. Στη συνέχεια, ο κ. Καπώνης διατύπωσε κάποιες προτάσεις, μεταξύ των οποίων οι παρακάτω:

• Να εντατικοποιηθούν οι έλεγχοι αποθεμάτων από τον ΕΟΦ σε ό,τι αφορά τις ελλείψεις των φαρμάκων.
• Να νομοθετηθεί η αμοιβή διανυκτερεύσεων και εφημεριών φαρμακοποιών.
• Να νομοθετηθούν κίνητρα για τις συγχωνεύσεις φαρμακείων, σε φορολογικό, εταιρικό και νομικό επίπεδο.
• Να επιτραπεί η λειτουργία φαρμακείων με την μορφή του αστικού συνεταιρισμού, με 2 έως 5 (αναλόγως) φαρμακείων ως συστεγασμένων.
• Προκλήσεις και ευκαιρίες για το φαρμακείο του αύριο

«Ευκολότερη πρόσβαση» και «αμεσότερη επικοινωνία» είναι τα δύο στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη σχέση του φαρμακείου με την κοινωνία, όπως επισήμανε κατά τη διάρκεια της ομιλίας της η κυρία Φαίη Θειακού, οικονομολόγος – αναλύτρια αγορών, MBA. Τόνισε, μάλιστα, πως η νέα μορφή του φαρμακείου προσανατολίζεται στα παρακάτω:

• Κέντρα διαχείρισης της υγείας αντί για σημεία διανομής φαρμάκων
• Κέντρα διανομής πληροφοριών υγείας αντί για σημεία διανομής φαρμάκων
• Μέσα από τα φαρμακεία θα παρέχονται προσωποποιημένες θεραπείες & εκτύπωση φαρμάκων όταν ζητείται
• Συμμόρφωση ασθενών με τη φαρμακευτική αγωγή

Το πολύ σημαντικό θέμα της συμμόρφωσης των ασθενών με τη φαρμακευτική αγωγή και του ρόλου του φαρμακοποιού σε αυτή ανέπτυξε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ο κ. Δημήτριος Μ. Ρέκκας, αναπληρωτής καθηγητής Φαρμακευτικής Τεχνολογίας, πρόεδρος Τμήματος Φαρμακευτικής ΕΚΠΑ.

Παίρνοντας τον λόγο η κυρία Σοφία Κούνουπα, γενική διευθύντρια NOUFIO Communication Services, παρουσίασε το «βελτιωμένο» πρόγραμμα Take Care, την καινοτόμα και πρωτοποριακή εφαρμογή για τη Διαχείριση της Φαρμακοθεραπείας από τον φαρμακοποιό και τη συμμόρφωση του ασθενή με τη Φαρμακευτική Αγωγή, από τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο και από την εταιρεία Noufio Communication Services.

• Θεραπευτική και Φαρμακευτική Κάνναβη: Τι πρέπει να γνωρίζει ο φαρμακοποιός

«Τι σημαίνει όταν ακούμε ότι “αυτό το προϊόν είναι προϊόν με κάνναβη”» είναι ένα από τα ερωτήματα που απάντησε μέσα από την ομιλία του ο κ. Κωνσταντίνος Πουλάς, αναπληρωτής καθηγητής Βιοχημείας, Τμήμα Φαρμακευτικής Πανεπιστημίου Πατρών. Αναφέρθηκε δε στον νόμο που ψηφίστηκε και προβλέπει ότι «Κατ’ εξαίρεση εγκρίνεται ενιαία η παραγωγή, κατοχή, μεταφορά, αποθήκευση, προμήθεια των πρώτων υλών και των ουσιών των ποικιλιών κάνναβης του είδους Cannabis Sativa L περιεκτικότητας σε τετραϋδροκαννα- βινόλη (THC) άνω του 0,2%, καθώς και η εγκατάσταση και λειτουργία μεταποιητικής μονάδας επεξεργασίας και παραγωγής τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης µε αποκλειστικό σκοπό είτε την προμήθεια του κρατικού μονοπωλίου και τη διάθεσή τους για ιατρικούς σκοπούς, είτε την εξαγωγή τους».

• Πολυφαρμακία και τρίτη ηλικία: Ορθή χρήση των πολλών φαρμάκων στα καρδιαγγειακά νοσήματα και όχι μόνο

Στο «πώς μπορεί ο φαρμακοποιός να βοηθήσει τον ασθενή στην ορθή χρήση των φαρμάκων που λαμβάνει» αναφέρθηκε ο κ. Γιώργος Κιοσές, φαρμακοποιός – συγγραφέας. Πιο συγκεκριμένα επισήμανε ότι ο ασθενής πρέπει:

• να ενημερώνει τον φαρμακοποιό εάν έχει δυσκολία στην κατάποση δισκίων, καθώς μπορεί να υπάρχουν άλλες διαθέσιμες μορφές.
• να βεβαιώνεται ότι μπορεί να διαβάσει την ονομασία του φαρμάκου αλλά και τις οδηγίες χορήγησής του
• να βεβαιώνεται ότι μπορεί να ανοίξει τη συσκευασία και να τη χρησιμοποιήσει σωστά
• να ρωτάει για τις οδηγίες αποθήκευσης και φύλαξης των φαρμάκων

Επισήμανε δε ο κ. Κιοσές πως τα φάρμακα θα πρέπει να τα προμηθεύεται μόνο από τα φαρμακεία τα οποία λειτουργούν νόμιμα στη χώρα μας, διότι η αγορά τους από το Διαδίκτυο, με το δέλεαρ του μικρότερου κόστους, εγκυμονεί τον κίνδυνο να είναι αλλοιωμένα ή ακόμη και πλαστά.

• Νέες εύκολες και καινοτόμες μέθοδοι για το εργαστήριο του φαρμακείου. Η περίπτωση της Στερεής Διασποράς

Το πολύ ενδιαφέρον θέμα παρουσίασε η κυρία  Dr Σοφία Α. Παπαδημητρίου, Chemist PhD/Pharm D. Marie Curie Fellow, Queen Mary University of London.

Η κυρία Παπαδημητρίου, αφού έδωσε τον ορισμό της στερεής διασποράς και περιέγραψε την εκτέλεση της μεθόδου, αναφέρθηκε εκτενώς στα πλεονεκτήματα, τα μειονεκτήματα και τις εφαρμογές της. Πιο συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά τα πλεονεκτήματα της μεθόδου:

• είναι εύκολη, απλή, γρήγορη,
• ορίζουμε εμείς την αναλόγια εκδόχου-δραστικής,
• είναι οικονομική (φθηνές πρώτες ύλες) και
• μπορούμε να εντάξουμε το παρασκεύασμα σε άλλη διαφορετική τελική φαρμακοτεχνική μορφή.
• Έρπητας ζωστήρας, πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις και δυνατότητα πρόληψης μέσω Εμβολιασμού

Στη σημασία του εμβολιασμού για την πρόληψη του έρπητα ζωστήρα, των πνευμονιοκοκκικών λοιμώξεων και της γρίπης, αλλά και τον ουσιαστικό ρόλο του φαρμακοποιού στο να αυξηθεί η εμβολιαστική κάλυψη του ενήλικα πληθυσμού, αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ο κ. Βασίλης Μπιρλιράκης, φαρμακοποιός, MSc Φαρμακευτική Φροντίδα & Φαρμακοθεραπεία, ΜΔΕ – Εμβόλια & Εμβολιασμοί, ΜΒΑ – Ειδίκευση στις Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις.

• Η αντιμετώπιση του πόνου στο φαρμακείο

Απαντώντας στο ερώτημα «τι είναι πόνος;» ξεκίνησε την ομιλία του ο κ. Αχιλλέας Γεωργιάδη, ρευματολόγος, διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών και Παρισίων, έδωσε τον ορισμό «Πόνος είναι μια απλή ηλεκτρική εκκένωση που παράγεται περιφερικά, διαδίδεται διαμέσου του Νευρικού Συστήματος προς τον εγκέφαλο όπου αξιολογείται, επενδύεται συναισθηματικά και ενίοτε τροποποιείται». Αναφερόμενος, μάλιστα, στα Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη Φάρμακα επισήμανε πως είναι εξαιρετικά φάρμακα για τον οξύ πόνο, αλλά δεν είναι φάρμακα για τον χρόνιο πόνο.

• Η αισθητική στο ράφι του φαρμακείου

«H πρόοδος της Δερματολογίας (Κλινικής και Αισθητικής) επέτρεψε την πληρέστερη κατανόηση της εξάρτησης των δερματικών λειτουργιών από δύο παράγοντες: το οξειδωτικό stress (εξω- ή/και ενδογενές) και την έκφραση των γονιδίων (επιγονιδίωμα)» όπως επισήμανε κατά την ομιλία της η κυρία Χρυσούλα Γκούσκου, φαρμακοποιός, Quality & Training manager Frezyderm ABEE. Και διευκρίνισε ότι «το επιγονιδίωμα είναι ο μηχανισμός με τον οποίο το κύτταρο ελέγχει διαρκώς ποιες γονιδιακές περιοχές είναι λειτουργικές και με ένα σύστημα φυσικοχημικών διακοπτών ενεργοποιεί τα σωστά γονίδια τη σωστή στιγμή. Όταν η έκφραση των γονιδίων αυτών μειώνεται ή αλλάζει, η επιδερμίδα γερνά».

• Γαστρεντερολογικές Διαταραχές σε βρέφη και παιδιά. Αποτελούν τα προβιοτικά λύση για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων;

Όπως ανέφερε στην ομιλία του ο κ. Πάνος Παπανδρέου, κλινικός φαρμακοποιός ΙΑΣΩ, SIG Leader in Pediatrics ESCP, «Τα προβιοτικά ωφελούν το εντερικό ανοσοποιητικό σύστημα στα νεογέννητα, π.χ. σταθεροποιούν τη μικροχλωρίδα και ελέγχουν τη διαδικασία της φλεγμονής». Στη συνέχεια αναφέρθηκε διεξοδικά στη δράση των προβιοτικών συμπληρωμάτων σε περιπτώσεις διάρροιας, δυσκοιλιότητας και κοιλιακού άλγους.

• Βηματοδότες, ενδείξεις και έλεγχος

«Η τοποθέτηση βηματοδότη δεν αποτελεί ένδειξη αναπηρίας, ούτε μειονεκτεί καθόλου αυτός που φέρει βηματοδότη, αντιθέτως η τοποθέτηση βηματοδότη του επιτρέπει να ζει μια φυσιολογική ζωή» τόνισε ο κ. Θεμιστοκλής Κυρλίδης, καρδιολόγος, επιμελητής Α’, Καρδιολογική Κλινική, Γενικό Νοσοκομείο Βόλου. Αναφέρθηκε δε στις ενδείξεις για την τοποθέτηση βηματοδότη, οι οποίες είναι: η φλεβοκομβική βραδυκαρδία, ο συμπτωματικός κολποκοιλιακός αποκλεισμός 2^ου βαθμού, ο κολποκοιλιακός αποκλεισμός 3^ου βαθμού, η σοβαρή μυοκαρδιοπάθεια και προληπτικά (προσωρινός βηματοδότης).

Τέλος, οι διοργανωτές ανακοίνωσαν ότι το 6ο Πανθεσσαλικό Φαρμακευτικό Συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στη Λάρισα.