Απόστολος Βαλτάς: “Η θεσμοθέτηση της παροχής υπηρεσιών ΠΦY από τα φαρμακεία αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη συγκριτικώς επένδυσηστη Δημόσια Υγεία”

Συνέντευξη στη Μαρία Λυσάνδρου 

Ο Φαρμακοποιός πλέον αποκτά αναβαθμισμένο ρόλο στα συστήματα Υγείας ανά τον κόσμο – μια εξέλιξη, με την οποία φροντίζουν να συμβαδίσουν άμεσα και οι Έλληνες φαρμακοποιοί. Ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου, κ. Απόστολος Βαλτάς, σκιαγραφεί το νέο αυτό προφίλ του κλάδου και εξηγεί γιατί η πολυσυζητημένη παροχή υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας  από τα φαρμακεία μόνο οφέλη μπορεί να έχει για τη Δημόσια Υγεία.

– Ο φαρμακοποιός υπήρξε ανέκαθεν ένα κομβικό πρόσωπο στην ελληνική κοινωνία. Ο ρόλος του συχνά υπερβαίνει την τυπική σχέση με τον πελάτη του φαρμακείου, αφού δεν είναι λίγες οι φορές που λειτουργεί και λίγο ως “σύμβουλος”…
Θα μου επιτρέψετε, αντίθετα, να πω ότι λειτουργεί “πολύ” ως σύμβουλος. Επιτελεί, δε, διττό ρόλο. Αφ’ ενός, του επιστήμονα Υγείας, ο οποίος με τις γνώσεις που διαθέτει χορηγεί την ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή στον ασθενή σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού, αφ’ ετέρου, του συμβούλου Υγείας.
Ο ρόλος αυτός είναι ιδιαίτερα σημαντικός σήμερα, σε μια περίοδο που παγκοσμίως τα Συστήματα Υγείας δέχονται μεγάλες πιέσεις στα οικονομικά τους. Aυτό τα εξωθεί σε περιορισμό των παροχών τους. Η κατάσταση αυτή απειλεί σε μεγάλο ποσοστό το μέλλον τους και, για τον λόγο αυτόν, επιβάλλεται η αλλαγή κατεύθυνσής τους σε πιο ασθενοκεντρικό προσανατολισμό, που μπορεί να επιτρέψει τη βέλτιστη δυνατή διαχείριση πόρων/αναγκών.
Στο πλαίσιο αυτό, ο φαρμακοποιός σήμερα διεθνώς διαδραματίζει αναγνωρισμένα πρωταγωνιστικό ρόλο σε θέματα που μέχρι σήμερα ακούγονταν μεν, αλλά δυστυχώς δεν τους δόθηκε στο παρελθόν η δέουσα σημασία, όπως η συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή, η συνεχής παρακολούθηση για την προφύλαξη από τις παρενέργειες, τις αντενδείξεις και τις αλληλεπιδράσεις των φαρμάκων, η αναφορά των παρενεργειών στον ΕΟΦ, η αυτοθεραπεία, ο ενδεδειγμένος τρόπος καταστροφής των ληγμένων φαρμάκων και, βεβαίως, το σημαντικότερο όλων, που είναι η πρόληψη!

– Η πρόληψη είναι και ένας από τους τομείς, στους οποίους έχει δώσει μεγάλο βάρος η νέα ηγεσία του Υπουργείου Υγείας. Πού ακριβώς “συναντά” ο φαρμακοποιός αυτό το κομμάτι της πρόληψης;
Στον τομέα της πρόληψης, οι φαρμακοποιοί όχι μόνο είμαστε διαχρονικώς δίπλα σε κάθε δράση και προγραμματισμό του Υπουργείου Υγείας και της Πολιτείας, αλλά τολμώ να πω ότι, σε πολλές περιπτώσεις, προηγούμαστε ως επιστημονικός κλάδος των σχεδιασμών της Πολιτείας. Ένα τέτοιο δείγμα θα δείτε σύντομα, με τη μεγάλη καμπάνια που θα κάνουμε για τους εμβολιασμούς και την αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών.
Αναμφισβήτητα, αποτελεί και δική μας βούληση και επιθυμία να συμμετέχουμε σε όλων των ειδών τις παραμέτρους στον κρίσιμο τομέα Πρόληψης Υγείας. Τα 11.500 υπάρχοντα φαρμακεία είναι άριστα κατανεμημένα στο σύνολο της χώρας και, έτσι, τα πλέον προσβάσιμα σημεία παροχής υπηρεσιών υγείας μπορούν να αποτελέσουν τον θεμέλιο λίθο στην αναμόρφωση του εγχώριου Συστήματος Υγείας και στον τομέα της πρόληψης.
Ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος, αλλά και όλοι οι τοπικοί Φαρμακευτικοί Σύλλογοι, έχουν ήδη χαράξει μια νέα πολιτική ενεργούς συμμετοχής του Φαρμακείου, σε δράσεις όπως η εκστρατεία κατά του καπνίσματος, οι αντιγριπικοί εμβολιασμοί, η καταπολέμηση της αλόγιστης χρήσης των αντιβιοτικών, η συμμόρφωση των ασθενών στη φαρμακευτική αγωγή, η ορθή χρήση των φαρμάκων και των αναπνευστικών συσκευών κ.λπ.

– Ποια η σημασία της θεσμοθέτησης παροχής υπηρεσιών ΠΦΥ από τους φαρμακοποιούς, περί της οποίας έχουν γίνει συζητήσεις επί συζητήσεων, για τον ίδιο τον κλάδο, αλλά και για τους ασθενείς;
Οι πλέον πρόσφατες διεθνείς μελέτες μόνο στο θέμα της πλημμελούς ή λανθασμένης λήψης φαρμακευτικής αγωγής, ενός δηλαδή από τα κατ΄ εξοχήν πεδία, όπου τα φαρμακεία διαδραματίζουν τον κυρίαρχο, μη-αντιγράψιμο και αναντικατάστατο ρόλο, κατέδειξαν μεταξύ άλλων ότι:
• 50% των ασθενών δεν λαμβάνει το φάρμακό του όπως έχει συνταγογραφηθεί.
• Προκαλούνται ετησίως εκατοντάδες χιλιάδες θάνατοι που θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί.
• To 10% των μη συμμορφούμενων ασθενών καταλήγουν ως περιστατικά σε νοσοκομείο (σ.σ.: αυξημένο κόστος αντιμετώπισης).
• Το 50% των περιστατικών θα μπορούσε εύκολα να αποφευχθεί, με καλύτερη οργάνωση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.
• Οι πιθανότητες να χάσει κανείς τη ζωή του από μη συμμόρφωση/κακή χρήση φαρμάκου είναι 10 φορές μεγαλύτερες από το να αυτοκτονήσει και 30 φορές μεγαλύτερη από το να πεθάνει σε ηλικία άνω των 50 ετών.
Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους. Οι προοπτικές βελτίωσης του οικονομικού κόστους των Συστημάτων Υγείας είναι τεράστιες, με σαφή κοινωνικά οφέλη.
Η σημασία, λοιπόν, της θεσμοθέτησης πλήρους αναγνώρισης και επέκτασης της παροχής υπηρεσιών ΠΦY από τα φαρμακεία αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη συγκριτικώς επένδυση, με προοπτικές για την Πολιτεία και την κοινωνία, στον χώρο της Δημόσιας Υγείας.

– Σε ποιο σημείο βρισκόμαστε ως προς τη σημασία, αλλά και τη θέση του Έλληνα φαρμακοποιού στο σύστημα Υγείας, σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες; Έχετε καθόλου εικόνα;
Το Φαρμακείο, παρά τις αλλεπάλληλες επιθέσεις εναντίον της σωστής λειτουργίας του που έχει υποστεί την τελευταία δεκαετία, από όλες σχεδόν τις κυβερνήσεις, στο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του (ιδιοκτησιακό, ωράριο, μειώσεις ποσοστού κέρδους, εξουθενωτική πληθυσμιακή αναλογία 1/1000 κάτοικοι, υπερφορολόγηση, rebate, διάφορα χαράτσια κ.λπ.), καταφέρνει αποκλειστικά με δικές του προσπάθειες να μετεξελίσσεται στη σύγχρονη εποχή σε σημείο αναφοράς παροχής υπηρεσιών Υγείας προς τους ασθενείς.
Ο φαρμακοποιός αναλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο στα σύγχρονα συστήματα υγείας, όπως άλλωστε συμβαίνει και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Σας παραθέτω τα παρακάτω στοιχεία που προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση Φαρμακοποιών (PGEU) και δείχνουν πανευρωπαϊκά τη δυναμική του επαγγέλματος του φαρμακοποιού:
– 400.000 φαρμακοποιοί υπάρχουν στην Ευρώπη.
– 46.000.000 άνθρωποι επισκέπτονται καθημερινά τα φαρμακεία σε ολόκληρη την Ευρώπη.
– Τα φαρμακεία σε 25 ευρωπαϊκές χώρες μετέχουν στην εκστρατεία για την επιστροφή και καταστροφή ληγμένων φαρμάκων.
– Το 98% του ευρωπαϊκού πληθυσμού έχει τη δυνατότητα να επισκεφθεί το κοντινότερο φαρμακείο σε λιγότερα από 30 λεπτά.
– Σε 20 ευρωπαϊκές χώρες, οι πολίτες μπορούν να δεχθούν την υποστήριξη για διακοπή του καπνίσματος στα φαρμακεία.

– Πρόσφατα ανακοινώσατε ένα καινούργιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα επιμόρφωσης των φαρμακοποιών με το ΙΔΕΕΑΦ, σε συνεργασία με την Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ, το Τμήμα Φαρμακευτικής του ΕΚΠΑ, το Τμήμα Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Πατρών και τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό. Περί τίνος πρόκειται ακριβώς;
Η θεσμοθετημένη πλέον συμμετοχή των φαρμακείων στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας δίνει τη δυνατότητα στους φαρμακοποιούς να παίξουν σημαίνοντα ρόλο σε αυτήν και, παράλληλα, να επιτευχθούν σημαντικές οικονομίες κλίμακας στο δημόσιο Σύστημα Υγείας.
Αρχικά, υλοποιούμε δύο επιμορφωτικές δράσεις, σε δύο πολύ σημαντικά θέματα: στη συμμόρφωση των ασθενών και στη σωστή χρήση των αναπνευστικών συσκευών. Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος θεωρεί ότι η σωστή ενημέρωση του ασθενούς, αλλά και η ορθή λήψη της αγωγής, είναι το κρίσιμο σημείο για τη θεραπεία.
Όσον αφορά το δεύτερο, στοιχεία του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης δείχνουν ότι οι ασθενείς που χρησιμοποιούν αναπνευστικές συσκευές παρουσιάζουν πολύ μικρή βελτίωση, λόγω της μη σωστής χρήσης. Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί παγκοσμίως ότι 7 στους 10 ασθενείς υποθεραπεύονται, γιατί δεν κάνουν σωστή χρήση των συσκευών αυτών.
Ο ρόλος των φαρμακοποιών είναι καθοριστικός στον τομέα αυτόν. Η εκπαίδευσή τους σε αυτή τη συγκεκριμένη διαδικασία θα ωφελήσει πρωτίστως τους ασθενείς, γιατί θα λαμβάνουν σωστά τα φάρμακά τους. Σε δεύτερη φάση, θα ωφελήσει το Σύστημα Υγείας, γιατί η ατελής αγωγή σημαίνει επιπλοκές, επιδείνωση της νόσου, ακόμη περισσότερα φάρμακα και ακόμη μεγαλύτερη δαπάνη.
Ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος, κάνοντας ένα πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή, ξεκίνησε την υλοποίηση ενός ευρύτερου προγράμματος σε ολόκληρη την Ελλάδα, σε συνεργασία με τις Ιατρικές Σχολές της χώρας.
Όλα αυτά, μαζί με τα μαθήματα που ήδη ξεκίνησαν σχετικά με την υποδειγματική παρασκευή Γαληνικών Σκευασμάτων και με την εκπαίδευση στις Πρώτες Βοήθειες, σε συνεργασία με τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, αποτελούν το πρώτο εγχείρημά μας ως Διοίκησης του ΠΦΣ, στην εκπαίδευση των φαρμακοποιών για θέματα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.
Σκοπός μας είναι να εντείνουμε παρόμοιες επιμορφωτικές δράσεις, να ισχυροποιήσουμε τον ρόλο του ΙΔΕΕΑΦ, προσφέροντας στον Φαρμακοποιό και, κατ΄ επέκταση, στο κοινωνικό σύνολο, υπηρεσίες υψηλού επιπέδου.

– “Παγκόσμια Ημέρα Φαρμακοποιού”, λοιπόν, η 25η Σεπτεμβρίου. Το φετινό θέμα είναι “Ασφαλή και αποτελεσματικά φάρμακα για όλους” και αφορά στη συμβολή των φαρμακοποιών στην προστασία των ασθενών, μέσα από την ορθή εφαρμογή της φαρμακευτικής αγωγής. Θεωρείτε πως έχει, τελικά, κάποιο αποτέλεσμα στην πράξη η ενημέρωση του κοινού που γίνεται κάθε χρόνο, με αφορμή τέτοιες Παγκόσμιες Ημέρες;
Είναι αλήθεια πως οποιαδήποτε πρωτοβουλία, εάν δεν είναι ουσιαστική και δεν έχει βάθος και συνέχεια, δεν αποδίδει. Εάν, όμως, η προσπάθεια έχει ως βάση την πραγματική ενημέρωση του κοινού και είναι διαρκής, θα έχει σίγουρα θετικά αποτελέσματα.
Για τον λόγο αυτόν, οι δικές μας δράσεις ενημέρωσης ξεπερνούν την απλή πληροφόρηση και τη “μιας ημέρας γιορτή τον χρόνο”, έχοντας στόχο να ευαισθητοποιήσουν κοινό, ασθενείς, αλλά και επαγγελματίες υγείας, με επαναλαμβανόμενες και διαφορετικού είδους ενέργειες.
Κλείνω με κάτι σημαντικό και επιγραμματικό, που είπε Αμερικανός φαρμακολόγος: “Παλιά, ο ρόλος του φαρμακοποιού ήταν να παρασκευάζει τα φάρμακα στο εργαστήριο του φαρμακείου του. Σήμερα, όμως, με την τεχνολογική και βιομηχανική επανάσταση που είχαμε στην παραγωγή των φαρμάκων, ο ρόλος του φαρμακοποιού είναι πλέον να κάνει τα φάρμακα ασφαλή και αποτελεσματικά για τον ασθενή”.

Πηγή: http://www.planbemag.gr/